Ντομάτα: Διατροφική αξία και οφέλη

Η διατροφική αξία της ντομάτας ανά 100 γραμμάρια:

• 17 θερμίδες
• 0,2 γρ λίπος
• 0 χοληστερίνη
• 5mg νάτριο
• 237mg κάλιο
• 3,9 γρ υδατάνθρακες
• 1,2 γρ φυτικές ίνες
• 0,9 γρ πρωτεΐνες
• Βιταμίνη A 833 IU
• Βιταμίνη C 13,7 mg
• Ασβέστιο 10 mg
• Σίδηρος 0,3 mg
• Βιταμίνη B6 0,1 mg
• Καροτένιο 449 μg
• Λυκοπένιο 2573µg
• Φυλλικό Οξύ 15 μg
• Μαγνήσιο 11 mg

Η ντομάτα περιέχει επίσης ένα ευρύ φάσμα ευεργετικών θρεπτικών συστατικών και ισχυρών αντιοξειδωτικών και φλαβονοειδών, όπως:

• άλφα-λιποϊκό οξύ
• λυκοπένιο
• χολίνη
• φολικό οξύ
• Β καροτίνη
• λουτεΐνη

Τα αντιοξειδωτικά που περιέχει η ντομάτα

Τα οφέλη που έχει η ντομάτα για την υγεία μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των διαφορετικών τύπων ντομάτας.

Για παράδειγμα, τα ντοματίνια έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα σε βήτα-καροτίνη από την κανονική ντομάτα. Υπάρχουν και ντοματίνια που έχουν βαθύ κόκκινο χρώμα ή και μωβ. Σε κάθε περίπτωση όσο πιο σκούρο το χρώμα της ντομάτας τόσο μεγαλύτερη η περιεκτικότητα σε φυτοχημικά στοιχεία με μεγάλη αντιοξειδωτική δράση.

Το μαγείρεμα της ντομάτας φαίνεται να αυξάνει τη διαθεσιμότητα βασικών θρεπτικών συστατικών και κυρίως των ισχυρών αντιοξειδωτικών στοιχείων τα οποία είναι τα καροτενοειδή, το λυκοπένιο, η λουτεΐνη και η ζεαξανθίνη.

Οι μαγειρεμένες ντομάτες παρέχουν περισσότερη λουτεΐνη και ζεαξανθίνη από τις λιαστές ντομάτες και τα τοματίνια.

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες αποδεικνύονται τα τελευταία χρόνια εξαιρετικά ωφέλιμες στον ανθρώπινο οργανισμό.

Πρέπει ωστόσο να σημειώσουμε πως τόσο το λυκοπένιο όσο και όλα τα αντιοξειδωτικά είναι λιποδιαλυτά στοιχεία, πράγμα που σημαίνει πως η κατανάλωσή τους με κάτι λιπαρό αυξάνει την απορρόφηση και τη βιοδιαθεσιμότητά τους. 

Προσθέστε απλά λίγο ελαιόλαδο ή λίγο τυρί στη σαλάτα ή στη σάλτσα ντομάτας σας ώστε να επωφεληθείτε στο έπακρο από τη δράση του λυκοπενίου και των φλαβονοειδών που βρίσκονται στη ντομάτα.

Τα διατροφικά οφέλη της ντομάτας για την υγεία

• Είναι φορτωμένη με  πολλά αντιοξειδωτικά στοιχεία που έχουν ευεργετική δράση για την υγεία του ανθρώπου. Συγκεκριμένα περιέχει λυκοπένιο, βιταμίνη C, Β καροτίνη, λουτεϊνη, ζεαξανθίνη και βιταμίνη Α.
• Είναι η μεγαλύτερη πηγή λυκοπενίου σε σχέση με όλα τα φρούτα και λαχανικά
• Βελτιώνει την όραση και μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης εκφυλιστικών παθήσεων όπως εκφύλιση της ωχράς κηλίδας και ο καταρράκτης ματιών (λουτεΐνη, ζεαξανθίνη, βιταμίνη C, βιταμίνη Α)
• Αποτελεί ασπίδα ενάντια σε διάφορες μορφές καρκίνου όπως του παχέος εντέρου (καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες και μειώνει το οξειδωτικό στρες)
• Μειώνει το ρίσκο εμφάνισης από καρδιοπάθειες (αντιοξειδωτικά με καρδιο-προστατευτική δράση)
• Συμβάλλει στην λάμψη της επιδερμίδας και των μαλλιών (βιταμίνη C, βιταμίνη Α παραγωγή κολλαγόνου)
• Συμβάλλει στην προσπάθεια μείωσης της χοληστερίνης (φυτικές ίνες)
• Συμβάλλει στην καλή υγεία του εντέρου (φυτικές ίνες)
• Οξειδωτικό στρες. Η κατανάλωση ντομάτας καταπολεμά τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος και των ελευθέρων ριζών λόγω των ισχυρών αντιοξειδωτικών που περιέχει.
• Μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης αναπνευστικών προβλημάτων και του άσθματος (λυκοπένιο, βιταμίνη Α, βιταμίνη C, φλαβονοειδή)
• Προφυλάσσει από λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος (κάλιο, βιταμίνη C, Β καροτίνη, μαγνήσιο, βιταμίνη Β6)
• Πέτρες στα νεφρά. Η τακτική κατανάλωση αποτρέπει τη δημιουργία χολόλιθων και πετρών στα νεφρά (βιταμίνη C, κα΄λιο)
• Μείωση φλεγμονών. Η ντομάτα καταπολεμά τις φλεγμονές  καθώς περιέχει βιταμίνη C, λυκοπένιο, άλφα-λιποϊκό οξύ, Β καροτίνη και βιταμίνη Α.
• Εγκυμοσύνη. Η ντομάτα αποτελεί καλή πηγή φυλλικού οξέος που είναι απαραίτητο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Η κατανάλωση ντομάτας στην Ελλάδα

Η ντομάτα καλλιεργήθηκε συστηματικά για πρώτη φορά στην Κεντρική και Νότια Αμερική (Περού). Ήταν άγνωστη στην Ευρώπη μέχρι το 1544, οπότε και οι Ιταλοί της έδωσαν το όνομα «χρυσό μήλο», για το κίτρινο ή το πορτοκαλί χρώμα που είχε τότε η ώριμη ντομάτα. Στην Ελλάδα η ντομάτα ήρθε το 1818, όπως και η πατάτα.

Η Ελλάδα παράγει περίπου 1 εκατομμύριο τόνους ντομάτα και την καταναλώνουμε ως σαλάτα η ως σάλτσα για τα φαγητά.

Κατά άτομο υπολογίζεται πως καταναλώνουμε 100 κιλά ντομάτας το έτος μαζί με σάλτσα . Το επόμενο κράτος είναι η Ισπανία με 50 κιλά το έτος ενώ 3η χώρα είναι η  Ιταλία 40 κιλά. Ένας μέσος Ευρωπαίος καταναλώνει μόλις 8 κιλά.

Κάτω από τη φλούδα βρίσκεται μαζεμένο το καταπληκτικό αντικαρκινικό λυκοπένιο το οποίο στις μέρες μας μελετάται ευρέως.

Όταν βράζεται η ντομάτα και γίνεται σάλτσα το λυκοπένιο βγαίνει από τα κυστίδια που βρίσκεται και τελικά η σάλτσα αποδίδει στο σώμα μας περίπου έξι φορές περισσότερο από ότι θα λαμβάναμε εάν τρώγαμε ντοματοσαλάτα.

Η Ελλάδα εισάγει ελάχιστη ντομάτα. Κάτω από το 3%.
Μάλιστα εικάζεται πως λόγω της μεγάλης κατανάλωσης έχει συνδεθεί με το μικρό ποσοστό γυναικών στην Ελλάδα που πεθαίνουν από Ca μαστού.

Πιθανές παρενέργειες και κίνδυνοι από την κατανάλωση ντομάτας

1. Περιέχει μεγάλη ποσότητα φυτοφαρμάκων

Η μεγάλη κατανάλωση ντομάτας ενδέχεται να έχει ορισμένους κινδύνους.

Ο οργανισμός Environmental Working Group (EWG) σε ετήσια βάση καταρτίζει τη γνωστή λίστα Dirty Dozen.

Mια λίστα με τα φρούτα και λαχανικά, στα οποία εντοπίζονται τα υψηλότερα επίπεδα από υπολείμματα φυτοφαρμάκων.

Για το 2021, η ντομάτα βρισκόταν ήταν στην θέση 12 της εν λόγω λίστας. Η πάγια θέση του EWG είναι να προτιμούμε βιολογικές ντομάτες, όποτε αυτό είναι εφικτό, καθώς τα βιολογικά προϊόντα έχουν ελάχιστη έως μηδαμινή έκθεση σε φυτοφάρμακα.

Εικάζεται πως η μεγάλη έκθεση σε φυτοφάρμακα σχετίζεται με επιθετικές μορφές καρκίνου. Ωστόσο αναμένονται τα αποτελέσματα των ερευνών.

Σε κάθε περίπτωση η σχολαστική πλύση της ντομάτας πριν την κατανάλωσή της ή το μαγείρεμά της είναι απολύτως απαραίτητη.

2. Φαρμακευτική αγωγή με β-αναστολείς

Άτομα τα οποία βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή και λαμβάνουν β-αναστολείς καλό θα ήταν να αποφεύγουν την μεγάλη κατανάλωση ντομάτας.

Οι β-αναστολείς, ένας τύπος φαρμάκου που το συνταγογραφούν κατά κύριο λόγο για καρδιακές παθήσεις. Μια από τις πιθανές παρενέργειες είναι η αύξηση των επιπέδων καλίου στο αίμα.

Οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο, όπως η ντομάτα, πρέπει να καταναλώνονται με μέτρο από άτομα που ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή με βήτα-αναστολείς.

Η υπερβολική κατανάλωση καλίου μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε άτομα με νεφρικά προβλήματα.

Η μεγάλη ποσότητα καλίου στο αίμα (υπερκαλιαιμία) μπορεί να αποβεί μοιραία, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα.

3. Καούρες και παλινδρόμηση οξέων

Η ντομάτα έχει όξινο Ph και ενδέχεται να προκαλέσει καούρες. Όσοι πάσχουν από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση ενδέχεται να παρουσιάσουν συμπτώματα όπως καούρα και τάση για έμετο, όταν καταναλώνουν τρόφιμα με όξινο pH.

ΠΗΓΗ