Ο πληθωρισμός μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί ως μία μορφή πανδημίας πού πλήττει την αγοραστική αξία του νομίσματος. Επομένως είναι ένα νομισματικό φαινόμενο και είναι υπαρκτό τότε μόνο όταν η αύξηση του επιπέδου των τιμών είναι σταθερή και συνεχής κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου. Αν οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών αυξηθούν μια φορά και περαιτέρω παραμένουν σταθερές το φαινόμενο του πληθωρισμού δεν υφίσταται.
Ο πληθωρισμός, εξ ορισμού, είναι η μείωση της αγοραστικής αξίας του χρήματος. Η παρουσία του πληθωρισμού έχει φέρει ένα νέο ενδιαφέρον στο σπουδαίο ρόλο της νομισματικής πολιτικής στη καθημερινή μας ζωή και στην οικονομία της χώρας γενικά. Ποια λοιπόν είναι η νομισματική πολιτική, πως επηρεάζει το επίπεδο των τιμών και τι εργαλεία προσφέρει στους φορείς πολιτικής χάραξης για να μπορούν να ελέγξουν τον πληθωρισμό; Πως λοιπόν φτάσαμε στο σημείο τής αντιμετώπισης της μάστιγας του πληθωρισμού;
Το 2021 είναι το έτος που όλες οι τιμές των αγαθών και υπηρεσιών ακολουθούν μιαν ανοδική πορεία. Αρχικά πόλοι φορείς οικονομικής πολιτικής και οικονομολόγοι θεώρησαν την αύξηση των τιμών προσωρινής μορφής και ότι οφείλετο στο γεγονός ότι η πανδημία επηρεάζοντας αρνητικά τη προσφορά εργατικού δυναμικού ανάγκασε κάποιες επιχειρήσεις να κλείσουν. Το κλείσιμο των επιχειρήσεων μείωσε τη προσφορά των αγαθών και υπηρεσιών προξενωντας τη προσωρινή αύξηση των τιμών. Ως εκ τούτου δεν υπήρχε λόγος για αλλαγή νομισματικής πολιτικης. Εκ των πραγμάτων όμως καταδεικνύεται ότι η αύξηση των τιμών συνεχίζεται μέχρι σήμερα χωρίς διακοπή.
Όπως τονίσαμε παραπάνω ο πληθωρισμός είναι νομισματικό φαινόμενο και παρουσιάζεται όταν υπάρχει μεγάλη αύξηση της ποσότητας του χρήματος στην αγορά. Ο πληθωρισμός είναι παντού και πάντοτε ένα νομισματικό φαινόμενο και οπουδήποτε στον πλανήτη γη έχει εμφανισθεί είναι πάντοτε μετά από την υπερβολική αύξηση της ποσότητας του χρήματος. Σε αντίθεση με τη πραγματικότητα η πλειοψηφία των πολιτικών με ευκολία αποδίδουν τον πληθωρισμό στην τάχα απληστία των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων, στα προβλήματα της εφοδιαστικής αλυσίδας των αγαθών και στις γεωπολιτικές κρίσεις. Οι πολίτες, ως καταναλωτές πάντοτε θέλουν να αγοράζουν με χαμηλότερες τιμές, απαιτούν όπως η κυβέρνηση επιβάλει πάγωμα των τιμών για να παtαχθούν η αισχροκέρδεια και τα υπερκέρδη. Αυτή η πολιτική παρέμβαση όχι μόνο δεν ελέγχει τον πληθωρισμό αλλά πολλές φορές οδηγεί στην έλλειψη των αγαθών από την αγορά.
Στην αρχαία Αθήνα ο δήμος αποφάσισε να βάλει πλαφόν στη τιμή των σύκων. Την επόμενη μέρα οι Αθηναίοι διαπίστωσαν ότι τα σύκα δεν ήταν στην αγορά. Ο Δήμος τότε υποχρεώθηκε να πληρώνει αυτούς πού εμφάνιζαν τα σύκα, τους λεγόμενους συκοφάντες. Οι κυβερνήσεις φαίνεται να κάνουν πάντοτε το ίδιο λάθος. Αυξάνουν τη προσφερόμενη ποσότητα του χρήματος στην οικονομία προξενείται ο πληθωρισμός και μετά κατηγορούν τις επιχειρήσεις ότι ανεβάζουν τις τιμές για να κερδοσκοπούν.
Προ ημερών ένας πολιτικός στο κανάλι του Σκάι, το όνομα Φίλης κούναγε το κινητό του λέγοντας ότι κάποιος τον πληροφορούσε ότι το κιλό τα μήλα στο χωράφι είχαν τιμή αγοράς €0,80 ενώ στο σούπερ μάρκετ η τιμή πώλησης ήταν €2,00. Αυτό λοιπόν κατά τον Κύριο Φίλη δείχνει χωρίς αμφιβολία την κερδοσκοπική συμπεριφορά των ιδιοκτητών των επιχειρήσεων. Το συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι τα σούπερ μάρκετ κερδοσκοπούν εις βάρος του παραγωγού και του καταναλωτή.
Αυτό το συμπέρασμα είναι λάθος και είναι ενοχλητικό να ακούς συνεχώς το ίδιο παραμύθι χωρίς κάποιος να παρατηρεί ότι το μήλο στο χωράφι και το μήλο στην αγορά είναι δύο διαφορετικά αγαθά. Τα διαφοροποιεί η απόσταση, δηλαδή το κόστος μεταφοράς και το κόστος αποθήκευσης μέχρις ότου πωληθούν στους καταναλωτές. Κατά κανόνα η τιμή πωλήσεων πρέπει να είναι τριπλάσια της τιμής αγοράς για να υπάρχει κέρδος σε μια ελεύθερη ανταγωνιστική αγορά. Επί πλέον το κέρδος είναι στο τέλος μιας χρονικής περιόδου μετά από τον υπολογισμό εσόδων και εξόδων.
Η σπουδαιότητα του χρήματος στα οικονομικά γίγνεσθαι μιας χώρας είναι τέτοια που απαιτεί τη σωστή διαχείριση της προσφερόμενης ποσότητας προς αποφυγή τόσο του φαινομένου του πληθωρισμού όσο και τής ύφεσης. Η ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα έχει τα τρία εργαλεία που της παρέχει η νομισματική πολιτική για τον έλεγχο του πληθωρισμού. Πρώτον το επιτόκιο δανεισμού των τραπεζών μελών του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Δεύτερον οι πωλήσεις ομολόγων στην ελεύθερη αγορά. Τρίτον η αύξηση του ποσοστού των καταθέσεων που απαιτείται να διατηρούν ως απόθεμα όλες οι τράπεζες της ένωσης.
Η κεντρική τράπεζα έχει επιλέξει τη χρήση του επιτοκίου δανεισμού των τραπεζών για τον έλεγχο του πληθωρισμού. Μια αύξηση του επιτοκίου της τάξης του 14% θα περιορίσει το πληθωρισμό μέσα σε ένα μικρό χρονικό διάστημα. Αυτή όμως η αύξηση του επιτοκίου ελέγχει μεν γρήγορα τον πληθωρισμό αλλά βάζει δε την οικονομία σε ύφεση δημιουργώντας ανεργία, κάτι που δεν προτιμά κανείς.
Ξεκάθαρα λοιπόν μια σταδιακά μικρή αύξηση του επιτοκίου θα επιφέρει μικρή μείωση του επιπέδου των τιμών με το πληθωρισμό να είναι παρών για αρκετό χρόνο στο μέλλον. Αν λοιπόν ο κατά κανόνα λαϊκίζων πολιτικός υποστηρίζει ότι έχει τη μαγική ράβδο για να τη κουνήσει και να διώξει το πληθωρισμό πλανάται πλάνη οικτρά. Το συμπέρασμα βρίσκεται στην αγαπητή φράση του νομπελίστα καθηγητή Milton Freedman “Money matters and matters a lot.”
Παναγιώτης Μπούρης
