Κατέβασα πρόσφατα και ξαναείδα μετά από τρεις δεκαετίες την περίφημη ταινία Τσάρλι (Charly) του Ράλφ Νέλσον, με πρωταγωνιστή τον Κλιφ Ρόμπερτσον. Παραγωγή του 1968, έχει χαρακτηριστεί ένα από πενήντα καλύτερα κινηματογραφικά δράματα όλων των εποχών. Μου άφησε την ίδια γλυκόπικρη γεύση όπως τότε που την είχα δει νεαρός, όμως σ’ έναν αλλόκοτο στροβιλισμό του μυαλού μου, ο Τσάρλι μου θύμισε τον ΣΥΡΙΖΑ. Τρελό πράμα, αλλά θα σας το διηγηθώ.
Ο Τσάρλι είναι ένας συμπαθέστατος άνθρωπος με νοητική υστέρηση. Η ταινία ξεκινά δείχνοντας τον να ρίχνει κάτι ζυμάρια από έναν φούρνο πάνω στο κεφάλι του. Στη συνέχεια τον δείχνει να μπαίνει σε τεστ νοητικής ταχύτητας μ’ ένα ποντίκι και να βγαίνει δεύτερος. Πραγματική ανθρώπινη τραγωδία. Η δασκάλα του, επειδή τον λυπάται, πείθει κάτι γιατρούς να του κάνουν μια πειραματική εγχείριση στο κεφάλι, μπας και τον υποβοηθήσουν.
Η εγχείριση γίνεται, πετυχαίνει και ξαφνικά το IQ του δύστυχου Τσάρλι αρχίζει να ανεβαίνει κατακόρυφα. Πολύ γρήγορα ξεπερνά την νοημοσύνη του μέσου ανθρώπου και μέσα σε λίγο καιρό μετατρέπεται σε διάνοια. Τώρα ο περίγελος της μικρής κοινωνίας μετατρέπεται σε άνθρωπο που θαυμάζουν όλοι, που δοξάζουν άπαντες. Όντας πια διάνοια ο Τσάρλι, βάζει κάτω την πειραματική θεραπεία στην οποία υποβλήθηκε και ανακαλύπτει ότι η εξέλιξη της θα είναι κυκλική. Ότι δηλαδή, αυτός σιγά σιγά θα ξαναεπιστρέψει στο αρχικό του σημείο, στη νοητική καθυστέρηση.
Η ουσία του δράματος της ταινίας είναι ακριβώς αυτό. Ένας άνθρωπος που βρίσκεται στα κοινωνικά τάρταρα μέσω μιας πρωτόγνωρης και μη κανονικής διεργασίας εκτοξεύεται ξαφνικά σε ύψη που δεν μπορούσε ούτε καν να ονειρευτεί. Κι όταν βρίσκεται εκεί πάνω, κατανοεί σταδιακά ότι από την φύση του είναι καταδικασμένος να επιστρέψει στην φρικτή προτεραία του κατάσταση, δίχως να μπορεί να κάνει το παραμικρό γι αυτό.
Στην πραγματικότητα, η σπονδυλική στήλη του δράματος δεν είναι η τροχιά του Τσάρλι από την καθυστέρηση στη διάνοια και πίσω ως σειρά γεγονότων, αλλά η βαθύτερη δραματική εσωτερική θλίψη του μπροστά στο αναπόφευκτο. Κάτι μου λέει ότι εκεί στην Κουμουνδούρου αυτή την βουβή θλίψη βιώνουν συλλογικά και βασανιστικά. Αυτή εξηγεί τις απέλπιδες και αυτοκαταστροφικές προσπάθειες των σε όλα τα μέτωπα, που είναι σαν τον Τρώων…
